کژفهمی سیستماتیک در باره مقیاس لیکرت

تازه­ترین گزارش نظرسنجی منتشر شده  ایسپا، در باره احساس خشم ایرانیان است. یک گزارش جمع و جور و حاوی نکات بسیار ارزشمند.

اما یک خطای جدی در مقیاسی که ایسپا برای احساس خشم ساخته است وجود دارد:
1نگاهی به میانگین گویه ها در تصویر بالا بیاندازید. پایین ترین میانگینها 2.11 و 2.2 است و بالاترین میانگینها 3.57 و 3.61
این تفاوت میانگین به لحاظ منطق روش شناختی به ما می¬گوید گویه ها از منظر پاسخگویان هم-وزن نیستند. یعنی بعضی از گویه ها شدت خشم بیشتری را می سنجند و بعضی دیگر شدت خشم کمتری را. در حالیکه منطق مقیاس لیکرت طراحی گویه¬های هموزن است. چرا؟ چون اگر هموزن نباشند موقع ساختن نمره کلی مقیاس، نمرات گویه¬های دارای شدت قوی و شدت ضعیف همدیگر را خنثی می کنند و نمرات کلی بیانگر واقعیت احساس خشم افراد نخواهد بود.

دوستان عزیز اینجور مواقع فریب ضریب آلفای کرانباخ را نخورید، این شاخص وقتی حجم نمونه یا تعداد گویه‌های مقیاس و مخصوصا هر دو بالا باشد، مقدارش بالا در میاید و گول زننده است، فراموش نکنید توی اون خروجی الفای کرانباخ کلی سطر و ستون هست که حرف دارد برای ما.

ضمنا هی گردن اساتید نیاندازید که اینها را به ما یاد ندادند، برین کتاب خوب پیدا بکنین بخونین

خطای ایسپا به زبان ساده یعنی وقتی نمرات امتحانی اغلب دانش آموزان در دیکته بالای 15 و در ریاضی زیر 5 است ما حق نداریم با ساختن یک شاخص کلی بگوییم معدل این دانش آموزان حدود 10 است.

می دونین نتیجه این خطا چی شده؟ نتیجه ش این شده که متغیرهایی مثل گروه سنی و تحصیلات که با تک تک گویه¬ها رابطه معنادار دارند رابطه شان با نمره کلی مقیاس غیرمعنادار شده است!!!

یکی از خطاهای بزرگ آموزش روش تحقیق در فضای آکادمیک ما، القای این تصور بود که مقیاس لیکرت بهتر از مقیاس گاتمن یا بوگاردوس است چرا؟ چون برخی اساتید و دانشجویان خیال می‌کنند ساختن گویه¬های آن راحت است و کافی است یک جمله¬ای بنویسید و 5 تا پاسخ از خیلی زیاد تا خیلی کم جلوی آن بگذارید!!! در حالیکه یکی از مهمترین شرایط مقیاس لیکرت طراحی گویه¬های هموزن است و این دقیقا به اندازه طراحی گویه های ناهموزن در مقیاس بوگاردوس و گاتمن پرزحمت است.

مضافا اینکه من بر اساس تجربه به این نتیجه رسیده¬ام که برای جامعه امروز ما پاسخ دادن به مقیاس¬هایی که به شیوه بوگاردوس یا گاتمن ساخته می¬شود به میزان دقیق¬تری حال درون آنها را نشان می¬دهد تا مقیاس¬ لیکرت.

در پایان
اوصیکم بالگاتمن و البوگاردوس ایها الناس🤣.