آسيب شناسي ارتباط دوستانه

يكي از مهمترين سوالاتي كه ذهن يك دختر و پسر يا زن و مرد يا دو همجنس را در يك ارتباط دوستانه عميق مشغول مي كند اين است كه آيا اين ارتباط ادامه پيدا خواهد كرد؟ آيا اين دوستي جاودانه خواهد بود؟ نكند طرف مقابل من پس از مدتي مرا رها كند و سراغ يكي ديگه برود. در پاسخ به اين سوال بعضي ها بخصوص آنانكه تجربه ناكامي در دوستي هاي قبلي دارند (بويژه دختران و زنان) به اين نتيجه مي رسند كه اين دوستي ها موقتي است و اصلا قابل اعتماد نيست طرف مقابل ما هر كس كه باشد پس از مدتي ما را رها كرده و به دنبال يكي ديگه خواهد رفت. اينها در ارتباط با پيشنهادهاي جديد دوستي كه از سوي جنس مخالف به آنها مي شود دو استراتژي در پيش مي گيرند: يكي اينكه ابتدا تصميم مي گيرند همه را رد كنند خود را در انزواي مطلق قرار مي دهند. غافل از اينكه نياز به دوست داشتن و دوست داشته شدن را نمي توان اساسا سركوب كرد. اينها به جاي آنكه به راه حل ايجابي متوسل شوند به راه هاي سلبي پناه مي برند. البته من گمان مي كنم كه اين تصميم آنها خيلي دوام نمي آورد و پس از مدتي (استراتژي دوم) به يكي كه با دقت و وسواس بيشتري انتخاب شده است پناه ميدهند يا پناه مي برند. بعد براي اينكه تجربيات تلخ دوستي هاي قبلي تكرار نشود آنقدر به رفتار و گفتار طرف مقابل شك و ترديد مي كنند كه رابطه يك جور ديگر (به علت بي اعتمادي) قطع مي شود. اما آنها كه كمي عاقل ترند مي نشينند نقاط ضعف ارتباطات قبلي را پيدا مي كنند، بعضي ها به اين نتيجه مي رسند كه در ارتباطات و دوستي هاي قبلي زيادي محبت كرده اند لذا بايد اين دفعه كنترل شده تر عمل كنند. به اصطلاح در دوستي هايشان قطره چكاني عمل كنند. پاشنه آشيل اين تصميم آن است كه يه هو يكي (غالبا از همانهايي كه تجربه ناكامي قبلي ندارند) پيدا مي شود و طرف مقابل را چنان غرق عشق و محبت مي كند كه انگار نه انگار تو هم در اين ميان حضور داشتي.
خب حالا من چطور فكر ميكنم. ببين من معتقدم كه قطع يا ادامه يك ارتباط دوستانه يا عاشقانه مشروط به نيازهايي است كه در اين ارتباط ارضا مي شود. اگر طرفين بتوانند نيازهمديگر را به خوبي بشناسند و آن را به شيوه اي كه براي طرف مقابل ارزشمند است برطرف كنند ارتباطشان ادامه پيدا مي كند. بگذار دقيقتر توضيح بدهم: يك روانشاسي هست به اسم مازلو. مي گويد انسانها پنج دسته نياز مهم دارند كه به ترتيب اهميت عبارتند از: 1- نيازهاي فيزيولوژيك و جنسي 2- نياز به امنيت 3- نياز به جلب توجه و احترام 4- نياز به تعلق و دوست داشتن 5- نياز به خودشكوفايي. در اكثر آدمها (استثناها به كنار) وضع به گونه اي است كه اگر نيازهاي مرتبه اول رفع نشود يا تا حدي رفع نشود به فكر ارضاي نيازهاي بعدي نمي افتند.
هر كسي قبل از برقراري يك ارتباط دوستانه بايد بنشيند و در مورد خودش تامل كند و خودش را بشناسد. نيازها و سلسله مراتب آن را در خودش مشخص نمايد. يعني آدم بايد براي چند تا سوال مهم پاسخ داشته باشد كه در اينجا به آنها مي پردازم اول اينكه براي من در اين رابطه چه چيزي در درجه اول اهميت قرار دارد به گونه اي كه اگر آن برطرف نشود حاضر به برقراري يا ادامه ارتباط نخواهم بود؟ دوم اينكه اگر اين نياز يا انتظار من برطرف بشود آنوقت چه تصميمي خواهم گرفت؟ انتظار مهم ديگر من چيست؟ بايد يادمان باشد كه همه نيازها يك آستانه اشباع دارند. سوال سوم اينكه اين نيازها و انتظارات توسط چه كسي بايد برطرف بشود؟ آيا اين نيازها حتما بايد توسط يك نفر در قالب جنس مخالف برطرف بشود. يعني در بين اطرافيان و دوستان هم جنس ما كسي نيست كه بتواند همين انتظارات ما را پاسخ بدهد؟ آيا پدر، مادر، برادر ، خواهر ، همسر و فرزندان ما اين توانايي را ندارند؟ چرا من از اين آدمها نام مي برم ؟ آخه اينها ضريب ريسك شان خيلي پايين است (بويژه براي زنان و دختران) يعني ناكامي در ارتباط با اين افراد آسيبهاي اجتماعي اش خيلي كمتر است. اگر به اين نتيجه رسيديم كه بايد توسط جنس مخالف پاسخ داده شود نوبت به تشخيص مصاديق مي رسد. يعني آيا آقا يا خانم الف مي تواند به اين نيازهاي من پاسخ بگويد . اينجاست كه علاوه بر خودشناسي بايد ديگر شناسي ما هم قوي باشد. بايد طرف مقابل را هم خوب ورانداز كنيم. عيبي ندارد شما مي توانيد يك سال با طرف مقابل خود ارتباط داشته باشيد تا او را بشناسيد. اگر اينگونه ارتباطات كه به قصد شناخت طرف مقابل برقرار مي شود به جدايي بيانجامد شما ضرر نخواهيد كرد. چون نوع نگاه شما در اين شكل از ارتباط بسيار متفاوت است با حالتي كه براي برقراري يك ارتباط جاودانه وارد عمل مي شويد. و اما يك نكنته بسيار مهمتر. شناخت طرف مقابل فقط به اين منحصر نمي شود كه او چقدر به درد شما مي خورد بلكه شما به اين سوال مهم هم بايد پاسخ بدهيد كه آيا شما توانايي برطرف ساختن نيازهاي او را داريد؟ آيا شما نيازهاي او را مي شناسيد؟
آره مي دونم كه مطلب يه كم پيچيده شد ولي باور كنيد اگر ما براي اين سوالات مهم پاسخ نداشته باشيم، آسيب پذيري مان بالا خواهد بود. برگرديم به بحث خودمان.
گيرم كه شما نيازهاي فعلي خودتان ، توانايي هاي طرف مقابل ، نيازهاي طرف مقابل و توانايي هاي خودتان را شناختيد و دريافتيد كه يك ارتباط عالي مي تواند بين شما برقرار شود. اين تازه اول راه است. يعني اين شناخت فقط براي آغاز يك ارتباط لازم و كافي است ، اما براي ادامه يك ارتباط هم بايد انديشه كنيم. ببينيد اگر نيازهايي كه محور ارتباط ما با ديگران است برطرف شوند چه ضمانتي براي ادامه رابطه وجود دارد. يا اگر توانايي هاي مان براي برطرف ساختن نيازهاي طرف مقابل كم بشود، چه ضمانتي براي ادامه رابطه وجود دارد ؟ پس حواس ما بايد كاملا جمع باشد. بايد به پويايي (دگرگون شوندگي) نيازهاي طرف مقابل و خودمان و نيز توانايي ها و قابليتهاي هر دو خوب توجه كنيم و اگر براي ارتباط مان خيلي اهميت قائل هستيم به طرف مقابل خود و نيازها و توانايي هاي او خوب و عميق بيانديشيم. حتي اگر لازم بود به او بگوييم ما چه نيازهايي داريم و از او بخواهيم به ما بگويد كه او چه نيازها و انتظاراتي از ما دارد. از او بخواهيم به ما ياد بدهد كه چگونه مي توانيم نيازهاي او را برطرف كنيم و به او ياد بدهيم كه چگونه نيازهاي ما را برطرف كند. حالا اگر سعي مان رو كرديم ولي طرف مقابل نتوانست بايد چكار كنيم؟ هيچي اگر متاهل هستيد كه واي به حالتان ، بهتر است فقط به هم خانگي خود ادامه دهيد. اگر بزرگوار نيستيد رابطه تان را قطع كنيد. اما من كه هرگز اين كار را نمي كنم. چون مي دانم كه هيچ كس كامل نيست. من افراد را در شرايط اجتماعي شان مي گذارم و چون مي بينم كه آنها سهم كوچكي در رفتارهايشان داشته اند لذا قابل بخشش اند. از طرف ديگر چرا ما بايد تمامي نيازها ، آرزوها و آمال خودمان را در يك نفر بجوييم. بياييد باور كنيم كه آدمهاي اطراف ما هر كدام توانايي هاي خاصي را دارند كه تعامل با هر يك از آنها مي تواند بخشي از نيازهاي ما را مرتفع سازد و ما را به احساس سعادت نزديك سازد. بياييد به جاي آنكه انتظارات خود را از ديگران بالا ببريم در انديشه افزايش توانايي هاي خودمان باشيم. بياييد دست از تماميت طلبي برداريم.
اگر آدم حوصله اينجور كارها را نداشته باشد خيلي زود شكست مي خورد. يا نه مدام با تكرار روشهاي پيشين دنبال يه آدم خوب مي گردد.

صبح جمعه 13/4/82 ساعت 8