روایی سازه در تحقیقات کمّی

🌸مفهوم سازه 🌸: گاهی اوقات در علوم انسانی با مفاهیمی سروکار پیدا می کنیم که خیلی انتزاعی یا ذهنی هستند. مثلا مفهوم  تحصیلات، قدرت، ثروت را با پایگاه اجتماعی مقایسه کنید. من وقتی می گویم تحصیلات یا ثروت یا قدرت، بلافاصله می توانید آن تصاویر مرتبط با آن را (نظیر مدرک دانشگاهی، داشتن منزل و خودروی شخصی، تعداد زیردستان در محل کار) در ذهن خودتان مجسم کنید. اما وقتی می گویم پایگاه اجتماعی، وضعیت به سادگی سه مفهوم قبلی نیست و برای اشاره به پایگاه اجتماعی مثلا بالا باید وضعیتی را تصور کنید که در آن هم از حیث سواد و هم از حیث ثروت و هم از لحاظ قدرت در سطح بالایی قرار دارند. به این قبیل مفاهیم که خود از چند مفهوم دیگر تشکیل شده اند اصطلاحا سازه می گوییم.

🌸سازه را چگونه می سنجیم🌸؟ برای سنجش سازه، باید نقشه نظری داشته باشیم. نقشه نظری است که به ما می گوید سازه از چند مفهوم جزیی تشکیل شده است و هر مفهوم از چند معرف یا جلوه مشاهده پذیر و قابل سنجش درست شده است. مثلا براساس نقشه نظری است که می فهمیم سازه رضایت شغلی از 5 مفهوم رضایت از کار، رضایت از همکاران، رضایت از درآمد، رضایت از ارتقا و رضایت از محیط کار تشکیل میشود و هر کدام از این مفاهیم هم دارای چند معرف یا جلوه مشاهده پذیر یا سوال یا گویه است. مثلا رضایت از کار را با 4 گویه در قالب خیلی کم تا خیلی زیاد می سنجیم. یا رضایت از همکاران را با 3 گویه می سنجیم و ….. .

🌸روایی سازه به چه سوالی پاسخ می دهد🌸؟ حالا اگر محققی سوالش این باشد که آیا این نقشه نظری در عمل تایید می شود یا خیر، باید روایی سازه رضایت شغلی را اندازه بگیرد. یعنی بر اساس پاسخهایی که اعضای نمونه اش به مقیاس رضایت شغلی می دهند، بیاید مشخص کند که
الف- آیا واقعا رضایت شغلی از 5 مفهوم جزیی تر تهیه شده است و نه 4 یا 6 یا هفت مفهوم.
ب- آیا معرفها یا گویه هایی که برای هریک از مفاهیم جزیی 5 گانه تهیه شده است واقعا مربوط به همانهاست یا خیر. مثلا سوالی که در باره اضافه کاری در مفهوم جزیی رضایت از درآمد پرسیده شده است، باید ذیل همین مفهوم قرار بگیرد یا باید برود ذیل مفهوم جزیی رضایت از ارتقا.

🌸نحوه سنجش روایی سازه🌸: مناسبترین روش آماری برای سنجش روایی سازه، استفاده از تحلیل عاملی تاییدی است که بوسیله نرم افزار ایموس یا لیزرل انجام می شود. این روش آماری نه تنها به ما می گوید که اعتبار کل نقشه نظری سازه مورد بررسی ما چقدر است بلکه برای ما مشخص می کند که با حذف یا جابه جا کردن کدام معرف ها در بین مفاهیم جزیی ِ سازه می توانیم مقدار کل روایی سازه را افزایش بدهیم.

آکادمی پژوهشیِ مجید حیدری چروده لینک عضویت در کانال تلگرام https://telegram.me/Drcharvadeh